بررسی آلبوم "ـــسکوتـــــ" توسط نصیر مشکوری

بهرام :ایشون آلبوم "24 ساعت" بنده رو هم تحلیل کرده بودن و بسیار به ما لطف دارن
جا داره یه تشکر ویژه از نصیر مشکوری بکنم که سالهاست با موسیقی زیرزمینی ایران همراهه

نقد جالب و پر محتوایی شده که پیشنهاد میکنم این نقد حرفه ای رو حتما بخونین

هیپ هاپ ایران زنده است؛ بررسی آلبوم "سکوت" بهرام

نویسنده: نصیر مشکوری

سکوت سرشار از سخنان ناگفته است، از حرکات ناکرده، اعتراف به عشق های نهان و شگفتی های بر زبان نیامده... (احمد شاملو)

بعد از مدت ها انتظار، سکوت بهرام با انتشار آلبومی تحت عنوان "سکوت" شکسته شد. عنوانی که بسیار هوشمندانه انتخاب شده است. این سکوت دلنوشته های بهرام در بارۀ نسلی است که زیر لایه ای از خاکسترسرد هنوز شعله می کشد.

آلبوم جدید بهرام سرشار از کلام آگاه و ذهن روشن رپ خوانیست که می بیند و درگیر نگاه حساس و آینه وار خویش است. سکوتی سرشار از رپآهنگ های هجیم و شاعرانه. او شاعر شهر و راوی کوچه و خیابان های درهم و ترافیک زدۀ شرق تهران است. او رپ خوان خود فروش به نرخ روز سخنور نیست، بلکه شاعریست که حقایق را تجربه می کند و واقعیات را در قالب شعرآهنگ های منتقدانه و امروزی در شکل رپ نوشته های دلنوشته، به تصویر می کشد.

آلبوم بهرام سکوت طعنه آمیز نسلی منقلب و عاصی ست که در جنگ با سنت ها و چرخش های بی پایان خرافه و غفلت، جبهۀ آزاداندیشی و دگراندیشی را انتخاب کرده است. نسلی تنها و بی پناه در آستانه طلوعی که اِنگار هرگز به صبح نمی اَنجامد. نسلی که می بیند و از دیده های خویش خون دل می خورد و دم برنمی آورد اما در خود آزاد است.

آلبوم سکوت در تمامیت خود متافوری در بیان التهابات و خود درگیری های نسل جوان مدرن ایرانی است که در زندانی به بزرگی جغرافیای ایران روزهای خود را بر دیوار –سنت- خط می کشد. بهرام رپ خوان شاعریست که هیپ هاپ را نه برای وصف عیش و نوش و خودستائی های خوشآهنگ مجالس پایکوبی انتخاب کرده است و نه سخنوری سیاسی گو و روشنفکر مردم پسندیست که برای ملتی افسرده در تصاویر ماهواره ای خودشیرینی کند. او رپ خوانی را براساس اصالت مفهومی رپ (Rhythm and poetry) در ابعادی شاعرانه و موسیقائی درک کرده است. او شاعر شهر است و موسیقی هیپ هاپ برای او آوای زندگی مدرن و خشن شهریست.

آلبوم سکوت دلنوشته های شاعری آگاه و دگراندیش است. شاعری که هیپ هاپ را نه براساس روایات کوچه و خیابان، بلکه براساس انعکاس آنچه کوچه و خیابان شهر بر ذهن حساس او می تابانند خلق می کند. آلبوم سکوت چیدمانی از رپ نوشته های رپ خوانی است که رپ نویسی ایران را وارد مرحلۀ نوینی کرده است. مرحله ای که رپ دیگر تنها براساس جریان زبانی ریتمیک، سیلاب ها، قافیه پردازی ها و رویکردهای فرمالیستی و موضوعات همیشگی روزمره اهمیت خود را از دست داده است، اما در عوض در آرایش ادبی و تصاویر هجم دار و اشارات عمیق شاعرانه امروزی که باردار تفکری نو و محتوائی دگرگرا باشد ارزش کیفی پیدا می کند. رپ نوشته هائی که در ساختار بسیار گویا و روزمره اما دارای پیچیدگی شاعرانۀ برگرفته از دغدغه های زندگی شهری معاصر ایرانی هستند.

کلام او معترض است. معترض به فرهنگ سنتزده و شرایط اجتماعی حاکم بر جامعه ایران اما از شعارهای پوچ سیاسی یکبار مصرف و نق نق ها و گلایه های دلسوزانه و انسانگرایانه مردم پسند در آنها خبری نیست. رپ نوشته های بهرام محکم، آگاه، عمیق، هدفمند و بیانگر وجدان بیدار اوست. رپ نوشته های او "سکوت" یک نسل است!

آلبوم سکوت مجموعۀ 14 قطعه ای می باشد که در قالب هائی از موسیقی تجربی ریخته شده است. در این آلبوم مثل همیشه "اِحسان آتور" تهیه کننده و آواپرداز اصلی قطعات بهرام است و تنها قطعۀ "در نرو" ساخته و پرداخته "مضراب" از دیگر تهیه کنندگان هیپ هاپ ایران می باشد. این مجموعه از معدود آلبوم های موسیقی هیپ هاپ ایران است که تا حدود بسیار زیادی از تعادل کیفی ساختاری میان دو قطب بنیادین در موسیقی هیپ هاپ؛ یعنی ضربآهنگ و شعرآهنگ خلق شده است. آنچه این مجموعه را قالبی موسیقائی ویژه می بخشد آرایش و ساختار آواپردازی می باشد که در بیشتر قطعات براساس فنآوری نمونه چینی (Sampling) تنظیم شده است. از پیشگامان تجربی این شیوه آواپردازی در ایران مهدیارآقاجانی، احسان اتور و نبیلیتی از گروه "تی اِم بکس" می توان نام برد.

قدرت بیانی، فلو، گویش محکم و محتوای رپآهنگ های انتقادی بهرام درقالب موسیقائی - ساده و فرمالیستی- که احسان آتور تهیه کرده است به اندازه ای گیرا شده که شنونده از همان سرآغاز درگیر پیام آلبوم و مستقیماً در رابطه با شعرآهنگ ها قرار می گیرد.

ضربآهنگ های آلبوم سکوت در بیشتر اوقات مانند نقاشی های ترکیبی و کلاژ تهیه شده که از آوای دیستورد سازهای سنتی گرفته تا تکه تکه های بهم پیوسته موسیقی های قدیمی و نوستالژیک پاپ و ترکیبات و چرخش های ریتمیک شکسته و بهم پیوسته در آن شنیده می شود. اما این ترکیب های نمونه چینی شده در هیچ کجا و درهیچکدام از قطعات نسخه برداری کامل نبوده، بلکه بسیار هنرمندانه و هوشمندانه در شکلی انتزاعی ناب سوار بر ضرب ها و چرخش های ریتمیک به نوعی فیوژن نزدیک می شوند. آوائی که در نهایت آشناست اما کاملاً از نسخۀ اصل جدا و شکلی اُرژینال به خود گرفته است.
این شیوه در آهنگ "یه حس" (نمونه چینی از آهنگ "آهوی وحشی" از فرامرز اصلانی) و قطعه Outro (نمونه چینی از آهنگ "شب زخمی" از اِبی) شکلی نمونه و جذابیت هنری برتری بخود گرفته است.

آلبوم سکوت از آنجا که بسیار شخصی است و بخاطر شباهت مفهومی و ارتباط موضوعی که در عمق رپ نوشته هایش وجود دارد، بنظر یک زنجیره بهم پیوسته می آید که در امتداد یکدیگر در شکل یک داستان یا روایات کوتاه مرتبط به هم ارائه شده است. این داستان یا دلنوشته که دغدغه ها و درگیری های درونی بهرام با محیط و زمانه اوست به 13 قطعه جدا از هم تقصیم شده و در کنار این قطعه های جدا اما بهم پیوسته طولانی، قطعۀ "خورشید خانم" به تنهائی می درخشد.

رپآهنگ خورشید خانم از لحاظ محتوا؛ متفکرانه، از لحاظ ترکیب و آرایش ادبی؛ بسیار شاعرانه و از لحاظ گویش و جریان بیانی (فلو)؛ بسیار متفاوت تر از آنچه تا کنون در هیپ هاپ ایران شنیده ایم است. در واقع مسیری نوینی در تکامل فن رپ نویسی و رپ خوانی ایران پیشنهاد می کند. رویکردی که "سروش هیچکس" در رپآهنگ "یه روز خوب می یاد" با تفاوت هائی در مفهوم و محتوا آغاز کرد و اینک بهرام آنرا در مسیری دیگر به پیش می برد.

شکل موسیقائی ساده این قطعه با فضاسازی تلقینی و آوای دراماتیک، با نمونه چینی از بخشی از آوازخوانی "مامک خادم" در شکلی دیستورت و متغیر شده آغاز می شود. این فضاسازی آوائی سوار بر ترکیب های الکترو- ریتمیک خاص، فضائی هجم دار اما مخوف، ملتهب و سورئال را تداعی می کند و در چرخشی از بخش نمونه برداری شدۀ آوازخوانی "مامک خادم" طنیده می شود و امتداد پیدا می کند. این محیط سورئال و غمگنانه بنیاد مناسبی برای شعرآهنگ سورئالیستی خورشیدخانم ساخته است. شعرآهنگی سمبلیک که آرزوهای یک نسل را بیان می کند. نسلی در رویای دیدن خورشید خانم!

از دیگر قطعات برتر و بیادماندنی این آلبوم می توان به رپآهنگ "منو ببخش" اشاره کرد که ضربآهنگ آن بر اساس یکی از آهنگهای آلبوم "وجد" از حسین بهروزنیا ساخته شده است. در این ضربآهنگ آوای سه تار بطور زنده ضبط شده است. این قطعه با چرخش هائی از نوای دیستورت ساز سه تار آغاز می شود که همین دیستورت بودن آوای سه تار خود حسی مدرن و سختآوای متمایل به "راک" ایجاد کرده است. چرخش های آوای سه تار در این قطعه فضائی درونگرا و حسی بومی برگرفته از زیبائی شناسی عرفانی را تداعی می کند. از دیگر قطعات جذاب این آلبوم رپآهنگ های "جالبه"، "به چی اعتقاد داری" و "عجیب" می توان نام برد.

در کل آلبوم "سکوت" با تمام کیفیت موسیقائی و فنآوری تجربی که دارد یک آلبوم کلام محور است. آگاهانه یا ناآگاهانه قطعات بگونه ای طراحی شده اند که شعرآهنگ ها تحت تاثیر موسیقی قرار نمی گیرند و در هاله ای از آواهای تلقینی و آرایش های ریتمیک محرک گم نمی شوند. آنچه مشخص است، در این آلبوم به یک اندازه به کلام و ضربآهنگ ها بها داده شده است اما شعرآهنگ ها حرف اول را می زنند. چرا که ضربآهنگ های این مجموعه در این اشکال ساده و فرمالیستی، تنها قالبی برای حفظ فرم رپ خوانی و ایجاد فضای مفهومی رپآهنگ های بهرام شده اند. تعادلی که برای یک چنین آلبومی با چنین محتوا و رویکرد مفهومی بسیار درست و مناسب است.

این آلبوم توسط تشکل زیرزمینی دیواررکوردز در ایران تهیه شده و بطور رایگان در اختیار عموم گذاشته شده است.

موسیقی هیپ هاپ ایران زنده است!

برخلاف آنچه بعضی مرگ این موسیقی را در ایران خبر می دادند و برخی آن را اخیراً توهمی پوچ خواندند، چند آلبومی که جدیداً وارد بازار مجازی اینترنتی شد، از جمله آلبوم "سکوت"، نشان داد که موسیقی هیپ هاپ ایران نه تنها نمرده است بلکه بتازگی متولد شده است!

جریانی که بعد از یک دهه ماجراجوئی و تجربه اندوزی های نوجوانانه مشخصاً به نقطه ای از بلوغ موسیقائی و هنری و همچنین آگاهی اجتماعی خود رسیده است تا بتواند موسیقی ارائه دهد که بیانگر زمانه و زندگی اش باشد. موسیقی که نه لزوماً معترض است چون سیاسی می خواند و یا مدرن است چون رپ دارد! بلکه معترض است چون دگرخواه و هنجارشکن است و مدرن است چرا که با معیارهای رایج و پوسیدۀ سنتزده و عقاید آنتیک و عصرهجری ضدیت دارد و شرایطی دیگر با روابطی دیگر را می خواهد. اعتراض به شرایطی که مناسب نسل دگراندیش و آزادۀ معاصر ایران نیست و انتقاد به آنچه این نسل را در زندان تفکرات خرافی و عقب افتاده به زنجیر کشیده است.

هیپ هاپ ایران زنده است، معترض است و پرچم هایش نیز بالاست!

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: